Limbik sistem nedir? Duygusal dürtülerin kontrolünden sorumlu olan limbik sistemde meydana gelebilecek hasarlar, psikolojik ve buna bağlı olarak fizyolojik sorunlara yol açabilmektedir.
“Öfkemi kontrol edemiyorum ama yaptıklarımdan çok pişmanım.”
“Normal bir hayat yaşamak bile bazen zor olabiliyor. Yoğun duyguların tutsağıyım.”
Ne yazık ki çoğumuz için bu ifadeler yabancı değil. Duygusal inişler ve çıkışlar, yaşam kalitemizi tahmin edebileceğimizden çok daha fazla etkiler. Tüm bu duygusal deneyimlerin nedenlerini daha iyi anlamak ve konuya farklı bir bakış açısıyla yaklaşmak için limbik sistemi nörobilimin desteğiyle inceliyoruz.
Limbik sistem, beyindeki küçük ama çok önemli bir yapı grubu olarak tanımlanabilir. Bu yapı, beyinde duygusal dürtüleri ve hafıza oluşumunu kontrol eden bir ağ sistemi olarak tanımlanmıştır. Korku, öfke, açlık ve cinsellik merkezleri olmasının yanı sıra öğrenme ve hafıza işlevlerinden de sorumludur. Limbik sistem, duygu, davranış, hafıza ve öğrenme dahil olmak üzere insanın hayatta kalması için gerekli olan temel unsurların çoğunu destekler.
Bu nedenle “duygusal sinir sistemi” tanımı limbik sistem için de kullanılmaktadır. Bir zamanlar, limbik sistemin öncelikle koku alma duyusuyla ilişkili olduğu düşünülüyordu, bu nedenle limbik sistem aynı zamanda koku alma beyni olarak da adlandırılıyordu.
Bilimsel topluluk, limbik sistemi oluşturan yapıları incelemeye ve elbette tartışmaya devam ediyor. Ancak güncel verilere göre birçok bilim insanı hipokampus, amigdala, talamus ve hipotalamusun limbik sistemde yer aldığını desteklemektedir.
İnsan beyninin her iki tarafında iki hipokamp vardır. Bu iki hipokamp, insan beyninin hafıza merkezleridir. Hipokampus ayrıca öğrenme ve duygu ile ilişkilidir. Hipokampus herhangi bir şekilde hasar görürse ciddi hafıza bozukluğu meydana gelir.
Amigdala, hipokampusun hemen yanında yer alır. Duygusal tepkilerimiz amigdala tarafından şekillendirilir. Amigdala mutluluk, heyecan, öfke, korku ve diğer duyguların kontrol merkezidir. Amigdala, hipokampus ile etkileşime girer ve hafızaya duygusal içerik ekler.
Kokuya ek olarak tat, görme, işitme ve dokunma gibi diğer duyuları da kontrol eder.
Endokrin sistemi (hormon salınımı), otonom sinir sistemini (nefes alma, sindirim, kalp atış hızı, tükürük salgılama ve terleme gibi yaşam fonksiyonları) ve uyku döngüsünü düzenler. Başlıca işlevleri beslenme, cinsellik, sıcaklık düzenleme ve vücut saatidir.
Bugün, limbik sistemin insan yaşamındaki birçok önemli işlevi kontrol ettiğini biliyoruz. Limbik sinir ağları, duygular, davranış, motivasyon, hafıza oluşumu, koku, uyku (rüya görme), iştah ve libido dahil olmak üzere çeşitli fizyolojik ve psikolojik işlevleri kontrol etmek için diğer beyin yapılarıyla birlikte çalışır.
✅Duyguları ve duygusal tepkileri değerlendirmek ve işlemek,
✅Tehditleri tanımak ve vücuda savaş ya da kaç mesajı vermek
✅Arzu,
✅Öğrenmek,
✅Bellek birleştirme ve alma,
✅Acıya duygusal tepki
✅Agresif ve mücadeleci davranışın düzenlenmesi,
✅Koku alma duyusu
✅Spesifik motor davranışların kontrolü.
Limbik sistem aynı zamanda duyguları ve fiziksel tepkileri birbirine bağlayan yapıdır. Örneğin, stres zamanla yüksek tansiyona neden olabilir veya duygusal sorunlar sindirim sisteminizi etkileyebilir.
Limbik sistemle ilgili sorunlar birçok psikolojik ve fizyolojik soruna yol açabilir. Ortaya çıkabilecek olası bir problem, limbik sistemin nerede hasar gördüğü ile ilgilidir. Örneğin, amigdalanın hasar görmesi kaygı sorunlarına ve endişe verici durumları kavrayamamaya yol açabilir. İnsanlar tehlikeli durumları anlamadıkları için zarar görebilirler. Hipokampusun hasar görmesi hafızayı bozabilir ve yeni şeylerin öğrenilmesini engelleyebilir. Hipotalamus hasar gördüğünde bazı hormonların üretimini değiştirir ve bu sorun ruh sağlığını etkileyebilir.
Limbik sistemle ilgili sorunların olası sonuçları şu şekilde sıralanabilir:
✅Nöbetler, epilepsi veya hareket bozuklukları
✅Aşırı yeme, duygusal istek veya diğer iştah bozuklukları
✅Madde kullanımı veya bağımlılığı;
✅Mast hücre aktivasyon sendromu, çeşitli kronik durumlara yol açabilir.
✅Düşük enerji, kronik yorgunluk,
✅Sürekli ağrı,
✅Düşük motivasyon, depresyon
✅Ses, ışık, koku, dokunma, dokunma, stres vb. gibi hafif uyaranların güçlü etkileri.
✅Travmatik stres bozukluğu sonrası,
✅Mental yorgunluk,
✅Uyum bozuklukları, hafıza kaybı, bunama, Alzheimer hastalığı gibi sorunlar,
✅Davranışsal sınırlamalar, sinirlilik, şiddet, ruh hali dalgalanmaları gibi davranışsal değişiklikler;
bilişsellik